Het ontrafelen van de kronkelige paden die de evolutie heeft gevolgd is een enorme opgave. Claus Nielsen was een van de weinigen die een alomvattend beeld durfde te geven van hoe de huidige diersoorten zijn ontstaan ​​en hoe ze verwant zijn. Zijn ‘trochaea’-theorie van de evolutie van dieren was een belangrijke synthese, waarin morfologie, embryologie en systematiek werden geïntegreerd. Deze alomvattende visie werd uitgewerkt in zijn boek uit 2001 Dierlijke evolutiedat nu aan zijn derde editie toe is.

Centraal in het voorstel van Nielsen stond het idee dat de voorouders van de meeste levende dieren afstammen van kleine larveachtige wezens die zwommen met behulp van een band van kleine haartjes, oftewel cilia. Zijn grootste experience lag in een klasse van microscopisch kleine ongewervelde dieren genaamd de Entoprocta – een watergroep met zwemmende larven en zittende (vastgehecht aan een substraat) volwassenen. Hij gaf een verfijnd inzicht in hun levenscyclus, anatomie en positie in de levensboom. Nielsen’s kennis breidde zich uit tot alle groepen ongewervelde dieren en hij beschreef tientallen nieuwe soorten entoprocten, bryozoën, weekdieren en ringwormen.

Octopussen die in onderzoek worden gebruikt, zouden dezelfde bescherming kunnen krijgen als apen

Nielsen werd in 1938 in Kopenhagen geboren. Zijn interesse in de zoölogie begon tijdens zijn schooltijd, door het verzamelen en identificeren van schelpen. In 1956 begon hij mariene biologie te studeren aan de Universiteit van Kopenhagen, waar hij werd geïnspireerd door de lezingen van Ragnar Spärck, een gerenommeerd schelpdierbioloog. Nielsen ontdekte dat de classificatie van dieren een werk in uitvoering is, en deze uitdaging motiveerde zijn latere werk.

Zijn proefschrift richtte zich op entoprocten en nadat hij de gouden medaille van de universiteit had gewonnen, promoveerde hij in 1964 en promoveerde hij in 1972. In 1983 verhuisde Nielsen van het Deense mariene biologische laboratorium in Helsingør (waar hij directeur was geweest). van 1970 tot 1975) naar het Zoölogisch Museum van Kopenhagen (nu het Natuurhistorisch Museum van Denemarken), dat hij van 1992 tot 1996 leidde. Hij bleef daar de relaxation van zijn carrière en werd in 2008 emeritus hoogleraar.

De trochaea-theorie van Nielsen bouwde voort op zijn research van larvale entoprocten en ectoprocten, die zwemmen met een ring van cilia (trochus betekent in het Grieks wiel). Hij werd beïnvloed door de biogenetische moist van zoöloog Ernst Haeckel (een theorie van ontwikkeling en evolutie voorgesteld door Haeckel in de jaren 1860) en het idee van zoöloog Berthold Hatschek uit 1878 van de ‘trochozoon’ als de gemeenschappelijke voorouder van bilateraal symmetrische dieren. Veel mariene groepen, zoals ringwormen, weekdieren, zeesterren en zee-egels, hebben ook larven die cilia gebruiken om deze meestal sedentaire dieren te helpen verspreiden.

Nielsen stelde voor dat de laatste gemeenschappelijke voorouder van vliegen en mensen (en alle andere bilateraal symmetrische dieren) op zo’n zwemmende larve leek en dat deze later onafhankelijk aanleiding gaf tot op de bodem levende volwassenen in de diergroepen protostomes en deuterostomes. Dit was een gedurfd idee met verstrekkende gevolgen voor ons begrip van de evolutie van dieren, en het bracht Nielsen ertoe zijn invloedrijke boek te schrijven.

Sponscellen duiden op de oorsprong van het zenuwstelsel

In Dierlijke evolutie, onderzocht hij de relaties tussen diergroepen tot in fascinerend element. Het boek bestrijkt het hele dierenrijk en combineert various bronnen van bewijsmateriaal, waaronder morfologie, embryologie, paleontologie en moleculaire biologie. Hij schuwde het niet om verwantschappen en morfologieën voor de voorouders van dieren voor te stellen, ook al was het bewijsmateriaal nog mager. En aan het einde van elk hoofdstuk suggereerde hij hoe vooruitgang kon worden geboekt. Het is duidelijk dat Nielsen niet bang was om ongelijk te krijgen; latere edities van zijn boek werden minutieus bijgewerkt om rekening te houden met bevindingen (vooral uit moleculaire gegevens), wat betekende dat sommige van zijn ideeën moesten worden herzien.

Nielsens enthousiasme voor het uitwerken van relaties tussen ongewervelde dieren was aanstekelijk. Hij werd oprichter en voorzitter van de Worldwide Society of Invertebrate Morphology en ontving twee prestigieuze prijzen in zijn vakgebied: de Alexander Kowalevsky-medaille voor evolutionaire ontwikkelingsbiologie en vergelijkende zoölogie in 2001 en de Linnean Medal for Zoology in 2015. Zelfs als emeritus hoogleraar bleef hij doorgaan om baanbrekende bijdragen te leveren, zoals over de fylogenetische positie van kamgelei en de evolutie van de geleedpotige mond.

Gedurende zijn hele carrière was Claus een individualist; hij leidde nooit een onderzoeksgroep met promovendi en postdocs, zoals de meesten van ons doen, maar hij werkte nog steeds vrijelijk samen. Persoonlijk was hij betrokken en vriendelijk en kon hij gemakkelijk overweg met studenten die 60 jaar jonger waren dan hij.

Bijna twintig jaar lang gaf Claus les in cursussen over diversiteit en evolutie van dieren, inclusief de cursussen die wij organiseerden. Hij gaf lezingen over de diversiteit van het dierenrijk, schetste zijn theorieën over de relaties tussen dieren, en deelde zijn diepgaande kennis van de diversiteit van dieren toen hij studenten meenam op de onderzoeksboot van het Kristineberg Marine Analysis Station in Zweden om door de modder en het plankton te zoeken naar exemplaren. . Het was bekend dat hij naar veldwerklocaties en cursussen reisde met een klein, door de overheid goedgekeurd flesje cocaïne, dat hij als ideaal verdovingsmiddel voor ongewervelde dieren gebruikte.

Claus bleef zijn rol als docent vervullen tot ver in de tachtig, waarbij hij soms een fraaie vlinderdas onder zijn regenkleding en waadbroeken droeg. Zijn experience werd altijd geleverd met een zacht en droog gevoel voor humor: we vragen ons af wat de bedoeling is van zijn artikel met de titel Notes on boring bivalves from Phuket, Thailand (C. Nielsen Ophelia 15, 141–148; 1976).

Concurrerende belangen

De auteurs verklaren geen concurrerende belangen.