Sinds 2022 onderhandelen de lidstaten van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) over een nieuw verdrag – voorlopig de Pandemic Settlement genoemd. Als het wordt aangenomen, zou het de manier veranderen waarop de wereld omgaat met de preventie, paraatheid en reactie op pandemieën. Over wat onderhandelaars prioriteit moeten geven, lopen de meningen uiteen. Maar geen enkele kwestie heeft zoveel publieke aandacht getrokken als de vaccingelijkheid – of heeft meer gedaan om landen aan de onderhandelingstafel te krijgen.

Tijdens de COVID-19-pandemie begonnen wetenschappers slechts een paar uur nadat de eerste SARS-CoV-2-genoomsequentie was gedeeld met het ontwerpen van kandidaat-vaccins. Eind 2020 was de massale vaccinatie in de Verenigde Staten en Europa begonnen. Landen met een hoog inkomen beloofden vaccins te delen by way of het vrijwillige WHO COVID-19 Vaccines International Entry (COVAX) programma, maar kwamen hun verplichtingen niet na. Toen Zuid-Afrika en India bij de Wereldhandelsorganisatie een beroep deden op een noodopheffing van intellectuele-eigendomsrechten met betrekking tot COVID-19-vaccins, zodat elk land zijn eigen productie kon starten, blokkeerden de hoge-inkomenslanden dit voorstel maandenlang. De weigering van rijkere landen om samen te werken had eind 2021 tussen de 200.000 en 1,3 miljoen levens gekost in lage- en middeninkomenslanden^1,2. Tegenwoordig heeft bijna een derde van de wereldbevolking nog steeds geen enkele dosis gekregen, en het dodental als gevolg van vaccinnationalisme blijft stijgen.

De mondiale vaccinatie moet sneller

Het Pandemische Akkoord zou de laatste kans kunnen zijn om dit probleem op te lossen voordat de volgende COVID-19 zich aandient. Toch is de voorgestelde oplossing – het Pathogen Entry and Profit-Sharing (PABS)-systeem, dat werd uiteengezet in artikel 12 van de laatste verdragsontwerp – hangt nog steeds in de weegschaal. De voorlaatste zitting van het Intergouvernementeel Onderhandelingsorgaan van het verdrag is nu aan de gang. Tot nu toe zijn de landen er niet in geslaagd overeenstemming te bereiken over dit deel van de tekst. Naarmate de tijd verstrijkt, dringen wij er bij de lidstaten van de WHO op aan om het eens te worden over een ‘science-for-science’-mechanisme dat de gelijkheid van vaccins bij de volgende pandemie garandeert.

De weg naar PABS

Op alle gebieden hebben wetenschappers uit het mondiale noorden regelmatig gegevens en monsters uit het mondiale zuiden gehaald zonder de toestemming van de mensen daar, zonder betekenisvol – of helemaal niet – samen te werken met lokale wetenschappers, en zonder enig voordeel te bieden aan de landen waar zij hun werk uitvoeren. In 1993 erkende het Verdrag inzake Biologische Diversiteit de soevereine rechten van de partijen op hun ‘genetische hulpbronnen’. Sinds 2014 hebben landen, in het kader van het Nagoya Protocol inzake toegang en verdeling van voordelen, hun eigen wetgeving ontwikkeld om ervoor te zorgen dat zij voordelen ontvangen (zoals financiële compensatie of wetenschappelijke samenwerking) wanneer wetenschappers en anderen van buiten het land toegang krijgen tot hun genetische hulpbronnen.

De discussies over de toegang tot en het delen van de voordelen op het gebied van de mondiale gezondheidszorg begonnen serieus in 2007, toen de Indonesische regering weigerde monsters van de vogelgriep te delen met de relaxation van de wereld, op grond van het feit dat dergelijke monsters vaak werden gebruikt om vaccins te maken die nooit beschikbaar waren gesteld. op de meeste plaatsen³. Aangewakkerd door dit battle – en de H1N1-grieppandemie van 2009 – hebben de lidstaten van de WHO het Pandemic Influenza Preparedness (PIP) Framework uit 2011 ontwikkeld om het delen van influenzavirussen met pandemisch potentieel, evenals vaccins en andere voordelen, te stroomlijnen.

In het kader van het PIP-kader hebben 14 fabrikanten beloofd dat zij, wanneer de volgende grieppandemie uitbreekt, tot 10% van de vaccins die zij maken (ongeveer 420 miljoen doses) met de WHO zullen delen. In ruil daarvoor hebben deze bedrijven toegang tot een wereldwijd netwerk van laboratoria en hun griepmonsters. Het PIP-model is veelbelovend, maar is tot nu toe niet getest en alleen van toepassing op griep.

Het voorgestelde PABS-systeem in de pandemieovereenkomst zou reduce trekken uit het PIP-kader en een regeling voor toegang en verdeling van voordelen toepassen op elke ziekteverwekker met pandemisch potentieel, zoals SARS-CoV-2. Onder het PABS-systeem zouden wetenschappers monsters en gegevens van pathogenen delen by way of een wereldwijd netwerk van laboratoria en opslagplaatsen voor sequentiegegevens. In ruil voor toegang tot monsters en gegevens zouden fabrikanten van vaccins of therapieën minstens 20% van hun producten aan de WHO geven (de helft free of charge en de andere helft tegen betaalbare prijzen). De WHO zou deze vervolgens verdelen op foundation van de risico’s en behoeften voor de volksgezondheid. Gebruikers van het PABS-systeem zouden ook bijdragen aan een fonds voor capaciteitsontwikkeling en aangemoedigd worden om andere vormen van verdeling van voordelen te onderzoeken, zoals wetenschappelijke samenwerking en technologieoverdracht.

Wetenschap-voor-wetenschap

Wat fysieke monsters betreft, kan het lastig zijn om door het Nagoya Protocol en de nationale uitvoeringswetgeving te navigeren⁴. Sommige wetenschappers zijn ongerust over het idee om soortgelijke barrières te introduceren bij het werken met genetische sequentiegegevens, vooral tijdens uitbraken.

Mondiaal ‘pandemieverdrag’: landen worstelen met de vraag hoe ze virusgegevens eerlijk kunnen delen

Met betrekking tot het Nagoya Protocol hebben verschillende professionele verenigingen, waaronder de American Society for Microbiology, een groep Amerikaanse wetenschappers gesteund die zich verzetten tegen “elke beperking of controle op de toegang en/of het gebruik” van welke genetische sequenties dan ook (zie go.nature.com/3i5ds). Uit opmerkingen tijdens sessies blijkt dat dergelijke zorgen steeds vaker worden herhaald door vertegenwoordigers van de mondiale noordelijke landen in de huidige onderhandelingen over een pandemieovereenkomst. Sommige critici hebben zelfs betoogd dat de voorstellen voor PABS de vooruitgang in de richting van open wetenschap zouden blokkeren, ten gunste van een transactionele aanpak⁵.

Als collectief van 290 wetenschappers uit 36 ​​landen betogen wij dat een pandemisch verdrag niet kan slagen tenzij het ervoor zorgt dat iedereen zal profiteren van pandemische wetenschap.

Als het nieuwe verdrag wordt aangenomen met de huidige visie van het PABS-systeem, wordt er nog steeds van landen verwacht dat zij ervoor zorgen dat hun wetenschappers levensreddende gegevens openlijk en snel delen. Wetenschappers zullen hun gegevens nog steeds vrij kunnen delen buiten de PABS-platforms, en veelgebruikte databases kunnen het PABS-systeem binnenkomen – wat betekent dat de meeste onderzoekers nooit enige verstoring van hun workflow zullen ervaren. De WHO zou ook haar eigen opslagplaats of clearinghouse voor genetische sequentiegegevens en monsters kunnen opzetten, wat wetenschappers mogelijk een transparanter beheer van deze hulpbronnen zou bieden en de garantie van voortdurende toegang.

Financiering die grotendeels wordt gepleegd door farmaceutische bedrijven die deze platforms gebruiken (die soms rechtstreeks winst halen uit door de overheid gefinancierde wetenschap) zou op zijn beurt gaan naar het uitbreiden van de sequentiecapaciteit en wetenschappelijk onderzoek in omgevingen met weinig middelen. Het zou ook helpen andere prioriteiten te ondersteunen, zoals de preventie van pandemieën⁶. Bovendien zouden wetenschappers overal, maar vooral in het mondiale zuiden, profiteren van een systeem dat kansen creëert voor internationale samenwerking – en dat ervoor zorgt dat mensen eer krijgen voor het delen van hun gegevens.

Houd de koers huge

Toegang en het delen van voordelen zou internet zo goed ‘wetenschap voor wetenschap’ kunnen worden genoemd: het PABS-systeem zal meer pandemische wetenschap ondersteunen en ervoor zorgen dat de bijdragen van wetenschappers ertoe leiden dat hun gemeenschappen toegang krijgen tot levensreddende ontwikkelingen.

Eerder deze week kwam het Intergouvernementeel Onderhandelingsorgaan voor de Pandemische Overeenkomst opnieuw bijeen voor zijn voorlaatste zitting. Als Artikel 12 wordt afgezwakt of ontmanteld, zal dat een enorme tegenslag zijn voor de mondiale gezondheidszorgrechtvaardigheid – en voor de mondiale wetenschappelijke gemeenschap.

Hoewel de huidige wetenschappelijke gemeenschap de idealen van het open delen van gegevens heeft omarmd, is de wereld geen stap dichter bij een eerlijk systeem voor het delen van vaccins en therapieën. Intellectueel eigendom, en niet het delen van voordelen, is de antithese van open wetenschap. Wij dromen van een wereld waarin dergelijke barrières voor levensreddende medicijnen worden weggenomen. Tot die dag biedt het Pandemieakkoord de laatste beste kans om te voorkomen dat de fouten die tijdens de COVID-19-pandemie zijn gemaakt, worden herhaald.

Concurrerende belangen

CC heeft eerder financiële steun ontvangen van de Coalition for Epidemic Preparedness Improvements, en is adviseur geweest voor het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken over mondiale gezondheidskwesties. DB is lid van de Lancet-PPATS Commissie voor de preventie van virale overloop. AP heeft meerdere landen professional bono geadviseerd over de verdragsonderhandelingen en heeft voor de WHO geraadpleegd over internationaal recht. CC en AP ontvangen financiële steun van de Carnegie Company uit New York en de Amerikaanse Nationwide Science Basis voor onderzoek in verband met de pandemieovereenkomst. Wij verklaren geen andere concurrerende belangen.