In maart 2023 keurde de Franse regering een moist goed die alle zonne-energieprojecten op landbouwgronden verplicht om een ​​of andere dienst aan de landbouw te verlenen: van het verbeteren van de opbrengsten tot het beschermen van gewassen tegen vorst of hittegolven. Het decreet, getiteld ‘Over het versnellen van de productie van hernieuwbare energieën’, hoopt tegemoet te komen aan een toenemende roep om de landbouw te beschermen tegen een toename van de hoeveelheid land die wordt gebruikt voor het oogsten van zonne-energie in plaats van voor gewassen.

Deze pattern is gemeengoed geworden, dankzij de dalende kosten en de groeiende winstgevendheid van de fotovoltaïsche technologie achter zonnepanelen. In Frankrijk zou een landeigenaar tussen de 10 en 100 keer meer geld per hectare kunnen verdienen door zijn land te verhuren aan een energiebedrijf dan hij zou verdienen met conventionele landbouw. Dit brengt de toekomst van landbouwgrond in gevaar.

Het wetsvoorstel hoopt een compromis tot stand te brengen – gericht op het voldoen aan de vraag van energiebedrijven om zonnepanelen te installeren, zonder de opbrengst van land dat wordt gebruikt voor voedselproductie te schaden. Er worden meer wetten over deze kwestie opgesteld, waaronder een die de straf specificeert die landeigenaren kunnen riskeren als ze de productiviteitsdoelstellingen niet halen.

Het doel van de regering om tegen 2050 100 gigawatt aan zonne-energie op te wekken is een belangrijk onderwerp in de discussies, maar in een land waar de landbouwlobby een enorme politieke macht heeft, is elk debat beladen met politieke spanningen. Bovendien zou het veranderende evenwicht tussen de marktkrachten in Frankrijk kunnen duiden op economische verschuivingen elders. Hoe zullen conventionele landbouwgronden het hoofd bieden, nu zonne-energieprojecten goedkoper worden om te bouwen, en veel economieën in de wereld schreeuwen om meer hernieuwbare energie?

En aanhoudende protesten van boeren in heel Europa, vooral in Frankrijk, zouden van invloed kunnen zijn op de komende debatten over het gebruik van zonne-energietechnologieën op landbouwgrond. Het wantrouwen jegens de nieuwe regels en de roep om betere prijzen en toegang tot betaalbare landbouwgrond hebben de verontwaardiging van de stakers aangewakkerd.

Oude wijnbouw ruilen voor de juiste rieslings

Volgens het Franse Agentschap voor Ecologische Transitie droegen zonne-energieprojecten in 2022 16 gigawatt bij aan het Franse elektriciteitsnet. Tot nu toe wordt verwacht dat slechts 1,3 gigawatt afkomstig zal zijn van fotovoltaïsche zonne-energie gebouwd op landbouwbedrijven, waarvan sommige nog in aanbouw zijn. Ongeveer 61,4 gigawatt (45% van de elektriciteit van het land) is afkomstig van kernenergie. Tegenwoordig vertegenwoordigen hernieuwbare energieën slechts 20% van het totale energieverbruik in Frankrijk, en de regering heeft beloofd om tegen 2030 33% te bereiken. Ze is ook van plan te voldoen aan de ambitieuzere doelstelling van de Europese Unie om tegen 2030 42,5% van de energie uit hernieuwbare energiebronnen te halen. .

Franse onderzoekers onderzoeken al tientallen jaren hoe zonnepanelen kunnen worden geïnstalleerd zonder de groei van gewassen te beschadigen. Boerderijen vormen de helft van het Franse landoppervlak en zijn verreweg de gemakkelijkste gastheer voor zonne-energieprojecten vergeleken met de stedelijke regio’s, bossen of beschermde natuurgebieden die de relaxation van het land bedekken.

Christian Dupraz en zijn staff van agronomen van het Franse Nationale Onderzoeksinstituut voor Landbouw, Voedsel en Milieu (INRAE) in Montpellier onderzoeken de voordelen van tijdelijke schaduw voor planten, en hoe op zonne-energie gebaseerde systemen kunnen helpen. In Occitanië, in het zuiden van Frankrijk, heeft het staff geëxperimenteerd met verschillende manieren om de hogere temperaturen als gevolg van de opwarming van de aarde te verzachten. Schaduwconstructies uitgerust met zonnepanelen maken deel uit van zo’n techniek. Met dit systeem, door Dupraz agrivoltaïsch genoemd, komen panelen boven de gewassen uit om ze indien nodig tegen zonlicht te beschermen, in plaats van simpelweg het landbouwareaal te vervangen.

“Gewassen gebruiken niet alle zonnestralen. Hun behoeften zijn afhankelijk van de levenscyclus, en sommige fasen – zoals het vullen van graan en het einde van de productiecyclus – hebben minder licht nodig dan andere”, zegt Dupraz. Bovendien bieden de panelen bescherming tegen weersgevaren die komen en gaan, zoals nachtvorst, hagel en hittegolven. De technische uitdaging is daarom om structuren te creëren die de energie van de zon kunnen benutten en die ook slim genoeg zijn om zich aan te passen aan de behoeften van de gewassen die eronder groeien.

Agronomisch volgmodel

Verschillende bedrijven werken aan deze modellen, waaronder Solar’Agri, gevestigd in Lyon, Frankrijk, dat al meer dan tien jaar een gezamenlijk onderzoeksprogramma uitvoert met het staff van Dupraz. Damien Fumey, een agronoom bij Solar’Agri, zegt dat velden in Zuid-Frankrijk uitgerust met mobiele zonnepanelen hogere opbrengsten zagen in meerjarige gewassen zoals wijnstokken of fruitbomen.

INRAE ​​creëerde in februari 2023 ook een nationaal cluster van 56 companions, waaronder energiebedrijven, voor agrifotovoltaïsch onderzoek. De directeur, agronoom Abraham Escobar-Gutiérrez, wijst op een Toegepaste energie publicatie¹waarin werd geconcludeerd dat luzernegewassen (Medicago sativa) — taugéachtige planten — vertoonden naast mobiele panelen iets hogere opbrengsten dan die elders, dankzij de verminderde verdamping en de aanpassing van de plant aan schaduwrijke omstandigheden.

Waarom de Franse nucleaire industrie met onzekerheid wordt geconfronteerd

Hoewel het agrifotovoltaïsche mannequin op het eerste gezicht een aantrekkelijk compromis lijkt, is het minder aantrekkelijk voor de energiesector, omdat het lagere elektriciteitsopbrengsten produceert dan paneelsystemen, die eenvoudigweg prioriteit geven aan hun plaatsing ten opzichte van de zon. Critici wijzen ook op de kosten van dergelijke systemen. Escobar-Gutiérrez schat dat een geavanceerd agronomisch volgsysteem tien keer duurder is dan een standaard zonnepark.

Een andere strijd woedt over het deel van het land dat bedekt kan worden met zonnepanelen. Energiebedrijven lobbyen bij de Franse overheid om het bedekken van tot 40% van de landbouwpercelen met zonnepanelen te legaliseren, in naam van de winstgevendheid. Landbouwkundigen werpen tegen dat iets meer dan 25% de landbouwproductie in gevaar zal brengen. Dupraz zegt dat “door een hoge dekking van panelen te accepteren en landbouwverliezen te verbieden, de moist niet afdwingbaar zou kunnen zijn”.

Japan – een ander land dat probeert een evenwicht te vinden tussen duurzame landbouw en een transitie naar groene elektriciteit – heeft ervoor gekozen om opbrengstverliezen te reguleren in plaats van landbedekking. Sinds 2013 verplicht de Japanse regelgeving boeren met zonnepanelen op hun perceel om te voldoen aan een opbrengstvermindering van minder dan 20% vergeleken met de gemiddelde opbrengst van de omliggende landbouwgrond. Christian Doedt, onderzoeker bij het Institute for Sustainable Power Insurance policies (ISEP) in Tokio, zegt dat Japanse boeren zich zorgen maken over deze regel, vooral over de bedreiging voor degenen die zich er niet aan houden. “De rendementseis van 80% en de wettelijke mogelijkheid om landbouwvoltaïsche projecten te ontmantelen die daar niet aan voldoen, vormen nog steeds een enorme barrière voor de uitbreiding van landbouwvoltaïsche energie in Japan”, zegt Doedt.

Vechten voor het licht

En hoewel er wetgeving wordt opgesteld, is het voor sommige landbouwgebieden al te laat. Toen zonnepanelen rond 2000 commercieel betaalbaar begonnen te worden, werden veel van de enorme kassen waar groenten en fruit op de Franse landbouwgronden verbouwden, ermee uitgerust door ondernemende boeren. In 2018 schatten de lokale autoriteiten van het Franse departement Pyrénées-Orientales dat tweederde van de kassen uitgerust met fotovoltaïsche panelen volledig ontdaan was van gewassen.

Therapiehond verspreidt pootactiviteit in kankerziekenhuis

De moist van vorig jaar heeft tot doel het evenwicht te herstellen en te voorkomen dat dit in de toekomst gebeurt. “Vóór de moist van 2023 waren fotovoltaïsche projecten in de landbouw zeer verschillend in het hele land, waarbij sommige lokale autoriteiten alle projecten doorgang lieten vinden, terwijl andere ze systematisch blokkeerden uit naam van de landbouw. De moist probeert een brug tussen deze twee te vinden”, legt Benoit Grimonprez uit, onderzoeker plattelandsrecht aan de Universiteit van Poitiers, Frankrijk. Escobar-Gutiérrez zegt dat hij ‘optimistisch is’.

Terwijl de regelgevingsbenaderingen van Frankrijk en Japan gemotiveerd zijn door het beschermen van de kwaliteit en het aanbod van voedsel, ontstaat er in de Verenigde Staten en Duitsland een andere marktgedreven pattern, gesteund door de energielobby’s die toegang willen hebben tot land tegen de laagste kosten, zegt Dupraz. Duitsland accepteert een rendementsverlies van een derde op boerderijen met zonnepaneelsystemen. Maar er kunnen de komende jaren nog meer juridische en economische gevechten ontstaan ​​in landen met vergelijkbare conflicten over landgebruik.

In sommige landen is er ruimte voor iedereen. “De situatie is anders in landen met grote oncultiveerbare en onproductieve gebieden, zoals Spanje en de VS”, voegt Dupraz toe.