Kogels vlogen. Winkels en pakhuizen brandden af. Aan de rand van het terrein van de premier rukten honderden demonstranten aan de hekken en staken een wachthokje in model. Binnen, op de tiende verdieping van het beige gebouw waarin het kantoor van de leider van het land was gevestigd, kreeg hij te maken met oproepen om krachtig te reageren en misschien zelfs de voormalige koloniale heerser om hulp te vragen.
“We roepen de Australiërs niet in”, zei premier James Marape van Papoea-Nieuw-Guinea tegen een verslaggever die hem in zijn kantoor bezocht. “Wij kunnen dit zelf afhandelen.”
De dodelijke onrust van vorige week zorgde ervoor dat ambtenaren zich er niet van bewust waren, waardoor Marape met een snel evoluerende disaster kampte. Maar de onvrede sluimerde al maanden in een van de armste landen ter wereld. Papoea-Nieuw-Guinea heeft een zeer grote jeugdbevolking, maar biedt de jongeren weinig banen, waardoor de economische tegenspoed nog ernstiger wordt.
Dus toen het loon van honderden ambtenaren en politieagenten werd stopgezet – door wat de regering omschreef als een computerfout – verlieten ze op 10 januari hun baan. Binnen enkele uren werd Port Moresby, de hoofdstad, opgeschrikt door een niveau van geweld dat het decennia lang niet meer had gezien. Er is geen officieel dodental vrijgegeven, maar er wordt aangenomen dat er minstens 22 zijn omgekomen tijdens de onrust, volgens rapporten in de krant. Australische nieuwsmedia.
De heer Marape stond erop dat de loonfout zou worden gecorrigeerd en het ontbrekende geld zou worden hersteld, waarbij hij beweringen van de hand wees die op sociale media de ronde deden dat de loonsverlaging een clandestiene belastingverhoging was. Tegen het vallen van de avond had hij het leger opdracht gegeven de rust in de hoofdstad te herstellen. De volgende dag riep hij in Port Moresby de noodtoestand uit voor twee weken en schorste hij de politiechef van het eiland in de Stille Oceaan.
Tijdens de onrust hadden de telecommunicatiediensten in Papoea-Nieuw-Guinea final van storingen. volgens NetBlockseen groep die de internetconnectiviteit in de gaten houdt, maar de oorzaken achter het probleem bleven onduidelijk.
Er is nu een fragiele vrede tot stand gekomen. Maar de middelen zijn schaars en er zijn zoveel bedrijven geplunderd of verbrand tijdens de rellen. Het is onduidelijk wie de kosten van de wederopbouw zal dragen. Deze worden geschat op 600 miljoen Papoea-Nieuw-Guinese kina, of zo’n 160 miljoen greenback volgens de regering, en zullen waarschijnlijk niet gedekt worden door de verzekering van de bedrijven. Leden van het leger en de politie zijn zichtbaar aanwezig in de hoofdstad, sommige diensten hebben te maken met kortere openingstijden en er gelden beperkingen ten aanzien van openbare bijeenkomsten en alcoholgebruik.
In de nasleep van de rellen zijn zeven wetgevers afgetreden, en er zijn geruchten van muiterij ontstaan over de manier waarop Marape de disaster heeft aangepakt.
De snelheid waarmee een loonconflict plaats maakte voor gewelddadige rellen onthult de broosheid van het leven in Papoea-Nieuw-Guinea, zegt Michael Primary, een antropoloog en onderzoeker aan de Australia Nationwide College.
Ruim 68 procent van de bevolking van het land – naar schatting tussen 9 miljoen en 17 miljoen mensen – leefde vanaf 2017 onder de armoedegrens, met minder dan 3,65 greenback per dag, volgens de Wereldbank.
Volgens recente onderzoeken ervaart het land een zogenaamde jeugduitstulping, waarbij maar liefst tweederde van de bevolking jonger is dan 25 jaar. Hoewel er weinig betrouwbare officiële statistieken zijn, is de jeugdwerkloosheid is wijdverbreiddeskundigen zeggen.
“We hebben in onze steden en dorpen een grote populatie werkloze, teruggetrokken en ontevreden jongeren met weinig tot geen vooruitzicht om productieve burgers te worden”, zegt Christopher Elphick, 39, eigenaar van een meubel- en apparatenwinkel in Port Moresby. “Ze hebben niets te verliezen.”
Degenen die een baan krijgen, worden geconfronteerd met verplichtingen tegenover hun gemeenschap, waarbij familieleden op hen vertrouwen voor hulp.
De plotselinge loonsverlaging voor de politie, die uit verschillende delen van het land komt en complexe politieke allianties en clanallianties heeft, heeft een klare tondeldoos doen ontbranden. “Neem een substantieel deel van hun loon af,” zei Dr. Primary, “en plotseling blijven ze achter met dezelfde eisen – maar zelfs met minder geld.”
In een video die op sociale media werd geplaatst, gaf James Nomane, een van de parlementsleden die aftrad nadat de onrust uitbrak, de premier Marape de schuld van de disaster en riep hem op om af te treden.
“De regering is er niet in geslaagd het probleem van de ‘jeugdbult’ aan te pakken, we zijn er niet in geslaagd kansen te creëren voor ons volk, en we hebben de natie absoluut in de steek gelaten”, zei hij, en voegde eraan toe: “Geen schuldspelletjes, geen excuses – de buck stopt met De minister president. Hij moet aftreden.”
De heer Marape kwam in 2019 aan de macht en beloofde dat het land, dat verarmd is maar rijk aan hulpbronnen, het ‘land van de wereld’ zou zijn.rijkste zwarte christelijke natiebinnen tien jaar. Hij vermeed een motie van wantrouwen in 2020 en received de herverkiezing in 2022. De afgelopen maanden, terwijl zowel de Verenigde Staten als China strijden om invloed in de Stille Oceaan, heeft de heer Marape veiligheidsovereenkomsten ondertekend met de Verenigde Staten en Australië, terwijl ze ook economische offers sluiten met China, de grootste handelspartner van het land.
Marape kondigde maandag een herschikking van zijn kabinet aan, wat duidt op een breuk binnen zijn coalitie. Maar hoewel een motie van wantrouwen waarschijnlijk is, heeft zich tot nu toe nog geen uitdager gemeld, en leden van de partij van de premier en de media hebben zich grotendeels rond hem geschaard, zegt Maholopa Laveil, een econoom aan de Universiteit van Papoea-Nieuw-Guinea.
De timing van een dergelijke stemming blijft onduidelijk, maar kan op zijn vroegst volgende maand plaatsvinden. De wetten van het land verbieden een motie van wantrouwen binnen anderhalf jaar na de verkiezingen.
Voorlopig heeft de regering gedreigd de sociale media te sluiten, onder verwijzing naar zorgen over ‘desinformatie en desinformatie’. aldus de minister van TelecommunicatieTimothy Masiu.
Het onderzoekt al “bepaalde sociale media-accounts en volgt interessante personen”, zei de heer Laveil. “Ze hebben het recht om accounts te bevriezen als er een geloofwaardige dreiging is.”