In de schaduw van Quetzalcoatl

Merilee Grindle Belknap/Harvard Univ. druk op (2023)

Archeoloog en antropoloog Zelia Nuttall concentreerde zich op de precolumbiaanse culturen van Mexico (die bestonden vóór 1492). Ze werd geboren in 1857, ging niet naar de universiteit en had moeite om erkenning te krijgen voor haar vele prestaties. Toch leerde ze de talen van de Azteken en hun Mixteekse voorgangers; hun kalender gedecodeerd; en leerde zichzelf hun pictografische geschiedenis en legendes te ontcijferen. Deze biografie van Nuttall, van de Latijns-Amerikaanse politiek specialist Merilee Grindle, doet recht aan een opmerkelijke maar vergeten geleerde.

Economie in Amerika

Angus Deaton Universiteit van Princeton. druk op (2023)

Tijdens zijn eerste bezoek aan de VS dacht de Britse econoom Angus Deaton – die half geloofde dat “de plaats vergeven was van gangsters” – hij een man in een restaurant zag bloeden door een schotwond. Later begreep Deaton dat hij zelf het ‘schot’ had afgevuurd door op een pakje ketchup te stappen. Dit incident sluit aan bij zijn tot nadenken stemmende beoordeling van de Amerikaanse economie. Op het eerste gezicht lijkt het vakgebied gedreven door de politiek en “verstoken van wetenschappelijke inhoud”, merkt de Nobelprijswinnaar op. Maar sommige economen “doen alles wat goede wetenschappers zouden moeten doen”.

Onze oude meren

Jeffrey McKinnon MIT-pers (2023)

De meeste meren zijn hoogstens slechts 10.000 jaar oud. Ze ontstonden na de laatste ijstijd. Maar een paar – zoals de meren van Titicaca in Zuid-Amerika, Tanganyika in Afrika en Baikal in Azië – zijn miljoenen jaren oud en gevormd door tektonische processen. Oude meren bevatten veel meer biodiversiteit, waarvan sommige uniek zijn, dan jongere. Dit fascineert bioloog Jeffrey McKinnon, wiens intrigerende boek uitlegt hoe deze meren ons begrip van “de vorming van nieuwe soorten en hoe het leven diversifieert” veranderen.

Oceaanleven in de tijd van de dinosauriërs

Nathalie Bardet et al. Universiteit van Princeton. druk op (2023)

Reusachtige zeereptielen zoals ichthyosauriërs, die bloeiden in het Mesozoïcum (252 miljoen tot 66 miljoen jaar geleden), worden vaak ten onrechte dinosaurussen genoemd. Maar dat is hetzelfde als een walvis een dikhuid noemen, need zowel walvissen als olifanten zijn grote zoogdieren, merken vier paleontologen op. Hun mooie boek over deze uitgestorven zeereptielen, geïllustreerd door Alain Bénéteau, werd voor het eerst in het Frans gepubliceerd in 2021. Het beschrijft de anatomische, fysiologische en gedragsmatige aanpassingen die op het land levende reptielen nodig hadden om in de oceanen te kunnen floreren.

Vrouwen in de wetenschap nu

Lisa M. Munoz Columbia Universiteit. druk op (2023)

Een undertaking dat in de jaren zestig werd gelanceerd, vroeg schoolkinderen om “een wetenschapper te tekenen”. In 1983 had het 5.000 tekeningen verzameld, waarvan er slechts 28 een vrouwelijke wetenschapper afbeeldden. In 2018 was 33% van de ruim 20.000 verzamelde tekeningen vrouw. Ook in de wetenschap heeft er een verschuiving plaatsgevonden naar gendergelijkheid. Maar er blijven ernstige obstakels bestaan, zegt wetenschapsschrijver Lisa Munoz in deze praktische analyse, die wordt aangevuld met levendige carrièreverhalen van vrouwelijke wetenschappers. “Geen enkele interventie, beleid of moist is genoeg”, merkt ze terecht op.

Concurrerende belangen

De auteur verklaart dat er geen concurrerende belangen zijn.